Ξερόκαμπος ελληνιστική πόλη

Επιφανειακές έρευνες απέδειξαν ότι η περιοχή κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους και παρουσιάζει μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Στη θέση Κατσουνάκια εντοπίστηκε εκτεταμένος μινωικός οικισμός ο οποίος δεν έχει ανασκαφεί ακόμη. Στο ύψωμα Τράχηλας ερευνήθηκε ένα Ιερό Κορυφής το οποίο όμως ήταν συλημένο. Στη θέση Ψιλή Άμμος είναι ορατό το αρχαίο λατομείο πωρόλιθου με τον οποίο χτίστηκε η αρχαία πόλη των ιστορικών χρόνων. Στην παραλία, κοντά στην αρχαία πόλη, υπάρχουν αλυκές ελληνιστικών χρόνων από όπου οι κάτοικοι προμηθεύονταν θαλασσινό αλάτι. Πρόκειται για μια σειρά καναλιών και δεξαμενών αποξήρανσης οι οποίες είναι σκαλισμένες στα βράχια της θάλασσας. Σήμερα δεν είναι ορατές διότι καλύπτονται από την άμμο της παραλίας. Στους Καβάλους, τα μικρά νησάκια που βρίσκονται απέναντι από τον Ξερόκαμπο, υπάρχουν εγκαταστάσεις αλιέων που χρονολογούνται στην ΥΜ εποχή.

Στη θέση Φαρμακοκέφαλο, ξεκίνησαν το 1984 ανασκαφικές έρευνες από τον αρχαιολόγο Ν. Π. Παπαδάκη. Αποκαλύφθηκε μια σημαντική ελληνιστική πόλη, που πιθανόν να είναι η αρχαία Άμπελος. Η πόλη καταλάμβανε όλο το ύψωμα και προστατευόταν από ισχυρό τείχος που σώζεται μερικώς. Αν και έχει ανασκαφεί μόνο ένα μικρό τμήμα της πόλης, ήρθαν στο φως σπίτια, δρόμοι και υπαίθριοι χώροι, τα δε ευρήματα είναι εξαιρετικής τέχνης και ιδιαιτέρως κατατοπιστικά για την ιστορία της. Από την μελέτη τους προκύπτει ότι η πόλη ιδρύθηκε περίπου τον 5ο π.Χ. αιώνα και γνώρισε την μεγαλύτερη αίγλη της τον 3ο-2ο π.Χ. αιώνα. Είχε εμπορικές σχέσεις με άλλες πόλεις της Κρήτης, τα Δωδεκάνησα και ιδιαιτέρως με τη Ρόδο και την Κάλυμνο. Χαρακτηριστικά είναι τα μολυβένια βλήματα σφενδόνης, συχνά ενεπίγραφα, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι σφενδονιστές του στρατού. Τα ευρήματα των ανασκαφών φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σητείας.

Στο κέντρο της αρχαίας πόλης σήμερα υπάρχει το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου που χτίστηκε το 1895.


Πηγή: CreteSitia.gr